رویکرد تثبیت جمعیت، انتقال و جابجایی ساکنان سکونت گاه های غیر رسمی

به گزارش روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی استان قم حسن صبوری اظهار داشت: پنج گونه بافت ناکارآمد شهری شامل بافت تاریخی، بافت فرسوده، سکونت گاه های غیررسمی، بافت ناکارآمد میانی و بافت هایی با پیشینه ای روستایی وجود دارد که این بافت ها نیازمند بهسازی، نوسازی یا بازسازی می باشد.
مدیرکل راه و شهرسازی استان قم افزود: از مجموعه 12939 هکتار مساحت شهر قم، 4133 هکتار شامل این پنج گونه بافت است که بیش از 2000 هکتار از مساحت بافت ناکارآمد شهری را تشکیل می دهد
وی تصریح نمود: بر اساس یافته های سرشماری سال 1390 حدود 65 درصد از جمعیت شهر قم در بافت های ناکارآمد شهری زندگی می کنند که حدود 45 درصد از این ها در سکونت گاه های غیر رسمی سکونت دارند
صبوری توضیح داد: قم یک کلان شهر مهم و مرکز استان است که در نزدیکی پایتخت قرار دارد. دو ویژگی مهم اقتصادی و گردشگری مذهبی قم سبب شده ساکنان سکونتگاه های غیر رسمی به این شهر مهاجرت کنند.
مدیرکل راه و شهرسازی استان قم ضمن بیان اینکه سرانه زندگی از نظر اقتصادی در این شهر پایین است، گفت: استان قم به دلیل جاذبه گردشگری مذهبی برای افراد آسیب پذیر نوعی پناهگاه محسوب می شود همچنین زندگی این افراد در قم صرفه اقتصادی داشته، حتی برخی از اتباع خارجی به انگیزه کارهای مقطعی و فصلی و درآمد بیشتر به این شهر مذهبی مهاجرت می کنند.
صبوری ضمن اشاره به وجود 11 سکونت گاه غیر رسمی در قم توضیح داد: برای این محلات خدمات شهری و پروژه هایی تعریف شده که تعدادی از آن ها اجرا شده و برخی دیگر در حال اجراست. سکونت گاه های غیررسمی شامل محمدآباد، مهدیه، اسماعیل آباد، سید معصوم، شیخ آباد، انتهای شهید محلاتی، شهرک صاحب الزمان، شاد قلی خان، قلعه کامکار، علی آباد سعدگان، شهرک فاطمیه، شهرک توانیر و جمکران است.
وی با اشاره به وجود مشکلات و آسیب های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در سکونت گاه های غیر رسمی اظهار داشت: بیشتر افرادی که در سکونت گاه های غیر رسمی زندگی می کنند از نظر جمعیت و سرانه خانوار آمار بالایی دارند به همین دلیل در این سکونت گاه ها آسیب های اجتماعی زیادی پدید می آید و به دلیل تنوع فرهنگی و قومی، اختلافات فرهنگی در این مناطق زیاد است.
صبوری ادامه داد: سنخیت نداشتن فرهنگ این افراد با ساکنان دیگر مناطق تضادهای فرهنگی ایجاد می کند که از نظر سبک زندگی و معاشرت، بافت و شیرازه شهر را تحت الشعاع قرار می دهد.
وی افزود: ساکنان این مناطق از نظر اقتصادی تمکن مالی خوبی ندارند و این خود باعث ایجاد آمار بالای وقوع جرایم و رفتارهای نامناسب در این سکونتگاه ها می شود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان قم یکی از دلایل اصلی مهاجرت آن ها را بیکاری و دستیابی به شغل کاذب دانست و گفت: ساکنان سکونتگاه های غیر رسمی از نظر معیشت و سرانه درآمد خانوار ضعیف هستند و نیاز به حمایت مالی و اقتصادی دارند که این امر موجب می شود این افراد به طمع دستیابی به شغل های کاذب یا اشتغال بهتر مهاجرت کنند.
وی بیان کرد: از نظر کالبدی منظر سکونت گاه های غیررسمی دچار از هم گسستگی است و این افراد در زمین های پست و فرودست که با مشکلات زیست محیطی متعددی روبرو است، سکونت دارند.
صبوری به مشکلات تامین زیرساخت های سکونت گاه های غیر رسمی اشاره کرد و گفت: این نوع ساخت و سازها چهره ای آشفته و نابسامان شهری را شکل می دهند که حتی زیر ساخت های شهری در آن محله ها پیش بینی نشده است.
مدیرکل راه و شهرسازی استان قم تصریح نمود: ساکنان سکونت گاه های غیر رسمی بعد از سکونت در این مناطق، مدیریت شهری را مجبور می کنند خدمات شهری به آن ها ارائه دهد، بنابراین مشکلات جدی از قبیل انشعابات غیرقانونی،بهداشت محیط و غیره ... در این محلات شکل می گیرد.
وی ادامه داد: مدیریت شهری وظیفه ای برای حمایت از بافت های غیر رسمی ندارد ولی این افراد در دراز مدت و با افزایش آسیب ها مدیریت شهری را وادار می کنند بدون برنامه و پیش بینی به این محلات خدمات ارائه دهند.
مدیرکل راه و شهرسازی استان قم با اشاره به اتخاذ رویکرد و سیاست حمایتی دولت به ساکنان سکونت گاه های غیر رسمی، از تلاش دولت برای کاهش جمعیت، جابجایی و انتقال ساکنان این نوع سکونت گاه ها خبر داد و گفت: یکی از این سیاست ها جابجایی ساکنان حریم دکل فشار قوی برق و راه آهن است. یکی از راه کارها انتقال ساکنین دارای قول نامه خرید و فروش ملک به مناطق 32 هکتاری پردیسان است. شاخص بعدی توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مثل ایجاد کسب و کارهای خرد، آموزش، فرهنگ سازی و... است.
وی افزود: ساماندهی کالبدی یکی دیگر از شاخص های ارتقای این محله ها است. برای مثال در منطقه شادقلی خان که بافت روستایی بوده است و با وجود قلعه ها ودامداری ها مخاطراتی ایجاد می کرد تلاش شد با اجرای پروژه فاضلاب شهری و جمع آوری آب های سطحی ارتباط کالبدی این منطقه با شهر ایجاد شود.
صبوری تصریح کرد: ارتقای خدمات و زیر ساخت های شهری، ارتقای کیفیت زندگی افراد از طریق شناسایی نیازها و تامین سرانه شهری مثل ساخت مدرسه و درمانگاه، ایجاد شغل و درآمد پایدار، توزیع متعادل سرانه های شهری و استفاده از کارکرد مذهبی و علمی شهر برای اعزام مبلغان دینی از شاخص های بعدی است.
وی ضمن بیان اینکه یکی دیگر از راهبردها جلوگیری از گسترش اسکان غیر رسمی است توضیح داد: سیاست اصلی، تثبیت و جلوگیری از گسترش این محله ها است که باید مانع ملحق شدن سایر افراد به این محله ها شد. توانمند سازی اقتصاد شهری سبب کاهش فقر در این محله ها و ارتقای فرهنگ شهرنشینی می شود. علاوه بر این باید از ظرفیت های درونی گونه ها در زمینه بازآفرینی پایدار شهری استفاده کنیم.
مدیرکل راه و شهرسازی استان قم خاطر نشان ساخت: ارتقای سرمایه های اجتماعی یکی دیگر از شاخص هاست که باید سعی کنیم با آموزش هایی که ارائه می شود حس تعلق به شهر را در ساکنان این محله ها بیشتر کنیم. همچنین یکی دیگر از راهبرد ها اعطای تسهیلات مناسب برای نوسازی بافت است.
صبوری ضمن بیان اینکه تا سال 1394، 22 پروژه برای احداث سکونت گاه های غیررسمی شهر تعریف شده است، افزود: از سال گذشته ردیف اعتباری ویژه کلانشهر ها در استان قم تخصیص یافت و تعداد زیادی پروژه در حاشیه شهر مانند ساخت مدرسه، درمانگاه، زمین چمن، خانه دانش، کلانتری و آسفالت معابر تعریف و اجرا شده است.
وی اضافه کرد: غیر از پروژه های بهره برداری شده، سه پروژه شامل دو مدرسه در شیخ آباد و شهرک فاطمیه و یک درمانگاه در شادقلی خان از نیمه دوم سال 1396 آغاز شده است.
صبوری اعلام کرد: پروژه کلان آسفالت معابر سکونت گاه های غیر رسمی از ماه های گذشته آغاز شده است که نخستین طرح، آسفالت معابر شهرک صاحب الزمان (عج) با اعتباری بالغ بر 34 میلیارد ریال در حال اجراست.
مدیرکل راه و شهرسازی استان قم در پایان خاطر نشان ساخت: شهرداری برای آسفالت معابر قوانین خاصی مانند تکمیل و ساخت 50 درصد پلاک ها و پرداخت عوارض سالیانه دارد که بر اساس این قوانین نمی تواند به این مناطق خدمات ارائه دهد، اما اداره کل راه و شهرسازی استان قم با چشم پوشی از این موضوع، اقدام به آسفالت این معابر نموده است. البته این طرح در سایر مناطق حاشیه شهر و در جاهایی اجرا می شود که تا کنون خدمات آسفالت دریافت نکرده اند.