مسجد جامع استان قم

مسجد جامع قم، بنایی است با مساحتی حدود ۶ هزار متر مربع، که ساخت و احداث آن، در چندین دوره‌ی زمانی مختلف، صورت گرفته است.
معمار این عمارت زیبا و باشکوه، طرح آن‌ را به گونه‌ای رقم زده‌ است که پوشش مقرنس‌گونه‌ی آن با طرح اولیه‌ی حیرت‌انگیز به صورت ۲ کوه طبقه طبقه و در عین حال متحرک و معلق، در نظر گرفته شده که در طرفین آن تعبیه شده است. به گونه‌ای که می‌توان آن را به صورت گنبدی متشکل از ۵ طبقه مشاهده کرد. هر طبقه نیز از ۵ حوضچه‌ی بزرگ و کوچک تشکیل شده است. در بین ۲ گنبد معلق و در میان قابی که از کاشی‌های سفالی با جداری صفه‌دار و هشت‌تایی ساخته شده است، ۳ حوض بزرگ با سطح قوس آراسه که توسط ترنج‌هایی از کاشی معرق، تزئین شده‌اند، به صورت برعکس (وارونه)، به چشم می‌خورد. نمایی زیبا از معماری و هنر پیشینیان که باعث فخر و مباهات آیندگان خویش شده‌اند. از دیگر تزئینات و طراحی‌های صورت گرفته توسط هنرمندان ایران کهن، می‌توان به حاشیه‌ی ایوان (لبه‌ی ایوان)، که متشکل از دو قوس بالا و همچنین به دو طرف ایوان اشاره کرد که به شکل گیلو بوده و روی آن طره‌ی برنجی پیچی تزئین شده با کاشی فیروزه فام کار شده است. ابعاد هریک از کاشی‌ها به صورت ۴۵ در ۴۰ سانتی‌متر در نظر گرفته شده است. به نظر می‌رسد که این تزئینات در بسیاری از آثار به کار رفته در قرن هشتم هجری، مشاهده شده است.
در مقابل ایوان، صحنی بزرگ قرار گرفته است. معمار این بنای کهن، آن را به گونه‌ای طرح‌ریزی کرده که از ۳ جهت، توسط شبستان‌های زیبای مسجد جامع، احاطه شده است. باستان‌شناسان و کارشناسان معماری، قدمت این بخش از مسجد را به دوران پادشاهی فتحعلی‌شاه نسبت داده‌اند. آن‌ها معتقدند که شبستان شرقی از پیشینه‌ای بیشتر نسبت به سایر شبستان‌ها برخوردار است.
طراح مسجد جامع، نقشه‌ی صحن را به شکل هندسی مستطیل شکلی طراحی کرده است که از چهار قسمت آن با بخش‌های دیگر مسجد از جمله گنبد، شبستان‌ها، سردر ورودی، ایوان‌های شمالی و جنوبی، سرداب و گوشواره‌ها احاطه شده است. در مرکز صحن حضور حوضی زیبا، بر شکوه و جمال آن افزوده است. همچنین آب‌انباری که ساخت آن در دوران گذشته صورت گرفته است، در میان این حوض قرار دارد که اکنون آن را بسته‌اند. یکی دیگر از نکات معماری اعمال شده در ساخت مسجد جامع قم، شاخص تعیین وقت نماز است که در بخش شمال مسجد بر تخته سنگی حک شده و توسط آن زمان، می‌توان وقت شرعی نماز ظهر را مشخص کرد.